Tham vấn ý kiến xây dựng Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2035

Để hoàn thiện đề án, sáng ngày 30/7/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị tham vấn ý kiến các chuyên gia, đơn vị và tổ chức cho dự thảo đề án. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp phối hợp trực tuyến với hơn 400 điểm cầu và hơn 100 đại biểu tham dự trực tiếp. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì Hội nghị.

Theo số liệu kiểm kê khí nhà kính năm 2020 do Viện Môi trường Nông nghiệp tính toán, tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đạt khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương, tăng gần gấp đôi so với năm 2010; trong đó lĩnh vực nông nghiệp khoảng 116,51 triệu tấn CO₂, riêng trồng trọt chiếm khoảng 80% tổng phát thải của ngành nông nghiệp, chủ yếu là phát thải khí mê tan từ sản xuất lúa nước do tập quán canh tác ngập nước liên tục, sử dụng phân bón chưa hiệu quả và chưa có phương án xử lý rơm rạ sau thu hoạch hiệu quả. Các thực hành canh tác cũ sẽ không chỉ ảnh hưởng xấu tới môi trường mà sản xuất nông sản của Việt Nam sẽ gặp nhiều rào cản từ thị trường quốc tế khi các yêu cầu về giảm phát thải, chứng nhận bền vững và truy xuất dấu vết carbon ngày càng khắt khe.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung cho rằng, thực tế này đặt ra yêu cầu cấp bách phải chuyển đổi mô hình sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, bền vững, thích ứng linh hoạt với biến đổi khí hậu. Trồng trọt không chỉ là lĩnh vực có lượng phát thải khí nhà kính lớn, mà còn là ngành có tiềm năng rất lớn trong việc giảm phát thải.

Nếu được định hướng đúng đắn, triển khai bài bản và áp dụng các giải pháp kỹ thuật phù hợp vừa hiệu quả về chi phí, vừa có khả năng nhân rộng thì việc giảm phát thải trong ngành trồng trọt hoàn toàn có thể thực hiện ở quy mô quốc gia cũng như tại từng nông hộ, Thứ trưởng Hoàng Trung cho hay.

Hướng tới một nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên và có khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng Dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2035”. Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, đây là đề án mang tính định hướng tổng thể và toàn diện cho ngành sản xuất trồng trọt nhằm giảm phát thải khí nhà kính tại Việt Nam. Mục tiêu của đề án là đáp ứng các nghĩa vụ đã cam kết trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), đồng thời phấn đấu thực hiện các mục tiêu, kế hoạch đã được đặt ra trong các quyết định của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng cho biết, đề án không chỉ là một kế hoạch hành động mà còn là lời cam kết mạnh mẽ của ngành nông nghiệp Việt Nam trong việc đồng hành cùng thế giới trên hành trình đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2035 sẽ được triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân và phát triển bền vững. Qua đó giúp nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng trồng trọt, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, từng bước hình thành nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, có khả năng chống chịu tốt trước tác động của biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện các cam kết Việt Nam trong NDC.

Đề án cũng đặt ra 7 mục tiêu cụ thể là: Phấn đấu đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm 30% tổng lượng phát thải khí metan, giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020 đóng góp cho NDC, thông qua áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp với từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng.

Ngành xây dựng và phát triển nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các sản phẩm của ngành hàng trồng trọt; tổ chức triển khai ít nhất 15 mô hình sản xuất giảm phát thải tại các vùng sinh thái, có khả năng nhân rộng; thí điểm ít nhất 5 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon đáp ứng được yêu cầu của các tổ chức quốc tế; xây dựng và ban hành ít nhất 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải áp dụng cho 5 cây trồng chủ lực. Ngành hình thành cơ sở dữ liệu phát thải trong trồng trọt (theo cây trồng, vùng sinh thái) kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia; tổ chức đào tạo, tập huấn về kỹ thuật, chính sách, nhận thức chung và công cụ đo phát thải cho tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật cơ sở, khuyến nông, nông dân, doanh nghiệp trên toàn quốc…

Theo đó, dự thảo Đề án cũng đưa ra 7 nội dung cần triển khai bao gồm: Hoàn thiện thể chế, chính sách và công cụ hỗ trợ; chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt theo đặc điểm vùng sinh thái và trình độ canh tác của vùng; phát triển và áp dụng các gói kỹ thuật trong sản xuất trồng trọt giảm phát thải; triển khai mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải quy mô vùng và chuỗi giá trị; thiết lập và vận hành hệ thống MRV (đo lường – báo cáo – thẩm định) và cơ sở dữ liệu phát thải; nâng cao năng lực và chuyển đổi nhận thức; Kết nối thị trường cho sản phẩm phát thải thấp.

Để triển khai được các nội dung nhằm đạt được mục tiêu của đề án, 7 nhóm giải pháp sẽ dự kiến được thực hiện, gồm: Tăng cường năng lực quản lý Nhà nước về giảm phát thải trong trồng trọt; giải pháp về khoa học, công nghệ và chuyển giao kỹ thuật; giải pháp về tổ chức sản xuất và chuỗi giá trị; giải pháp về xây dựng hệ thống dữ liệu và quản lý phát thải; giải pháp về nguồn lực tài chính và thị trường; giải pháp về đào tạo, truyền thông và nâng cao nhận thức và giải pháp về hợp tác quốc tế và hội nhập.

Là một doanh nghiệp đã tự xây dựng chương trình giảm phát thải carbon từ quá trình canh tác mía và sản xuất đường. Đại diện Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn cho rằng, nhà nước cần có cơ chế khuyến khích nghiên cứu và phát triển các dự án giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt là cơ chế tín chỉ carbon tự nguyện. Đồng thời, thiết lập các chính sách hỗ trợ tài chính và vay vốn từ Chính phủ và tổ chức quốc tế để cải thiện môi trường.

Xây dựng chế tài, chính sách khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, giảm phát thải. Một chính sách cụ thể là điều chỉnh tăng giá mua điện từ bã mía tăng để khuyến khích các doanh nghiệp mía đương đầu tư vào năng lượng tái tạo. Hay phát triển thị trường carbon theo hướng hội nhập quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch tín chỉ carbon và trao đổi hạn ngạch phát thải, đảm bảo minh bạch, công bằng, phù hợp với cung cầu thị trường toàn cầ, đại diện Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn góp ý.